Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως όταν ο στρατός του Ξέρξη πέρασε από τα Άβδηρα, ένας κάτοικος της πόλης, ο Μεγακρέων, συμβούλευσε τους συμπολίτες του να ευχαριστήσουν τους θεούς που ο Ξέρξης συνήθιζε να τρώει μόνο μία φορά την ημέρα, γιατί αλλιώς οι Αβδηρίτες –που ήταν υποχρεωμένοι να ετοιμάζουν πολυτελή γεύματα για το βασιλιά των Περσών και την πολυμελή ακολουθία του– θα καταστρέφονταν οικονομικά και θ αναγκάζονταν να φύγουν από την πόλη τους! Αξίζει τον κόπο να διαβάσετε το κείμενο που ακολουθεί!..
Τα Άβδηρα, όπως όλοι γνωρίζουν, ήταν μια ελληνική πόλη στη θρακική ακτή, κοντά στις εκβολές του Νέστου, σχεδόν απέναντι από τη Θάσο, στο σημερινό νομό Ξάνθης. Ιδρύθηκε τον 7ο αιώνα από τον Κλαζομένιο Τιμήσιο, που εκδιώχθηκε όμως από τους Θράκες, και ξαναϊδρύθηκε τον 6ο αιώνα από τους Τήιους της Ιωνίας, όταν ο Άρπαγος, στρατηγός του Πέρση βασιλιά Κύρου, κατέλαβε τα τείχη τους. Οι Τήιοι μπήκαν τότε στα πλοία τους και πήγαν διά θαλάσσης στη Θράκη, όπου ίδρυσαν τα Άβδηρα, στο ίδιο σημείο όπου τα είχε πρωτοϊδρύσει ο Τιμήσιος.
Οι νέοι άποικοι ανέπτυξαν εντατικές εμπορικές σχέσεις με το εσωτερικό της Θράκης. Οι Τήιοι πρόσφυγες έδωσαν τόση ακμή στη νέα τους πατρίδα, ώστε τα Άβδηρα έκοψαν και δικά τους νομίσματα, που είχαν από τη μια όψη την κεφαλή του Απόλλωνα και από την άλλη έναν γρύπα. Αυτό θεωρήθηκε από τους Αθηναίους αναίδεια, γιατί ο Απόλλωνας ήταν ο θεός του φωτός και του πνεύματος, και ο γρύπας σύμβολο του πλούτου. Τα Άβδηρα υποτάχτηκαν στους Πέρσες το 462 π.Χ. και η στάση τους προς τον Ασιάτη εισβολέα ήταν αρκετά ταπεινή. Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως όταν ο στρατός του Ξέρξη πέρασε από τα Άβδηρα, ένας κάτοικος της πόλης, ο Μεγακρέων, συμβούλευσε τους συμπολίτες του να ευχαριστήσουν τους θεούς που ο Ξέρξης συνήθιζε να τρώει μόνο μία φορά την ημέρα, γιατί αλλιώς οι Αβδηρίτες –που ήταν υποχρεωμένοι να ετοιμάζουν πολυτελή γεύματα για το βασιλιά των Περσών και την πολυμελή ακολουθία του– θα καταστρέφονταν οικονομικά και θ αναγκάζονταν να φύγουν από την πόλη τους. Μετά τη Σαλαμίνα, ο Ξέρξης, γυρίζοντας πίσω, φέρθηκε φιλικά στους Αβδηρίτες και τους έκανε πολύτιμα δώρα (Ηρόδοτος Η 120).
Τα Άβδηρα απελευθερώθηκαν από τον περσικό ζυγό μετά τη μάχη των Πλαταιών. Προσχώρησαν τότε στην Αττική Συμπολιτεία της Δήλου και συνεισέφεραν 10 χρυσά τάλαντα το χρόνο. Η ευημερία τους διήρκεσε ώς το 376, που η θρακική φυλή των Τριβαλλών κατέστρεψε την πόλη, η οποία μετά περιήλθε στους Μακεδόνες (343 π.Χ.) και στους Ρωμαίους (170 π.Χ.). Στη συνέχεια την πήραν οι Βυζαντινοί, την ονόμασαν Πολύστηλον και την έκαναν έδρα επισκοπής. Τα ερείπια της αρχαίας και της μεσαιωνικής πόλης υπάρχουν ακόμη, όχι μακριά από την Ξάνθη, στο χωριό Μπουλούστρα.
Ο Ευριπίδης, στη Μήδεια (947), λέει πως τα Άβδηρα ιδρύθηκαν από τον Ηρακλή, όταν ο ευνοούμενός του Άβδηρος κατακομματιάστηκε από τους ίππους του Διομήδη, στην επιχείρηση της απαγωγής τους: Ο Ηρακλής έθαψε τον Άβδηρο στη θρακική ακτή και ίδρυσε τα Άβδηρα στη μνήμη του. Πρόκειται μάλλον για μυθολογική εκδοχή, χωρίς ιστορική βάση. (Δικό μας σχόλιο : Πιθανώς όμως κάποια "αλήθεια" να κρύβεται στον μύθο).
Από τα Άβδηρα κατάγονταν μεγάλες ελληνικές διάνοιες, όπως ο φιλόσοφος Δημόκριτος, ιδρυτής της «ατομικής θεωρίας», ο διάσημος σοφιστής Πρωταγόρας, ο φιλόσοφος Ανάξαρχος, ο ιστορικός Εκαταίος και άλλοι. Το γεγονός αυτό καθώς και ο πλούτος της πόλης έκανε τους Αβδηρίτες κάπως αλαζονικούς και οι Αθηναίοι τούς σατίριζαν ως ανισόρροπους, δημιούργησαν μάλιστα και τη φράση αβδηριτισμόν οφλισκάνειν (ανάλογο προς το σύγχρονο «χρωστά της Μιχαλούς»). Χάρη στην ευπορία τους, οι Αβδηρίτες καλούσαν για το παραμικρό γιατρούς από άλλα μέρη και τους ακριβοπλήρωναν για τις υπηρεσίες τους. Σε τέτοιο κόπο είχε κάποτε υποβληθεί και ο ίδιος ο Ιπποκράτης, που τον κάλεσαν για να εξετάσει νευροπαθείς. Αυτό ήταν αρκετό για να ονομαστεί αβδηριτικόν πάθος κάθε φανταστική αρρώστια και κατ' επέκταση η ανοησία.
Η λέξη Αβδηρίτης κατάντησε έτσι να σημαίνει «βλάκας» και πολλοί έλεγαν πως ο αέρας ή το νερό της πόλης έκανε τους Αβδηρίτες ανόητους. Πολλά ανέκδοτα και κωμικά επεισόδια άρχισαν να κυκλοφορούν και σχηματίστηκε μια ολόκληρη συλλογή από αστεία που λεγόταν Φιλόγελως, και που αποδιδόταν στους γραμματικούς Ιεροκλή και Φιλάγριο. Ανάμεσα στις ιστορίες αυτές είναι μία που μιλάει για μια τεράστια μαρμάρινη κρήνη που κατασκεύασαν οι Αβδηρίτες, μ' όλο που η πόλη τους δεν είχε νερό. Άλλοτε πάλι έφτιαξαν ένα άγαλμα της Αφροδίτης από ελεφαντόδοντο σε φυσικό μέγεθος, κι επειδή ήταν πολύ ωραίο και ήθελαν να το επιδείξουν, το τοποθέτησαν σε ένα λόφο τόσο ψηλό, ώστε κανείς πια δεν μπορούσε να το διακρίνει. Οι πύλες των Αβδήρων ήταν τόσο μεγάλες, ώστε λένε πως όταν ο Διογένης επισκέφθηκε τη μάλλον μικρή τους πόλη, είπε στους Αβδηρίτες: «Κλειδώστε καλά τις πύλες σας, γιατί υπάρχει φόβος ν' αποδράσει η πόλη!». Είναι γνωστή επίσης η δίκη περί όνου σκιάς, που έγινε από έναν Αβδηρίτη εναντίον κάποιου που είχε νοικιάσει το γαϊδούρι του και ξάπλωσε στη σκιά του: Ο μηνυτής ισχυριζόταν πως είχε νοικιάσει μόνο το γαϊδούρι κι όχι τη σκιά του... Αυτή η ιστορία, όπως και άλλες, περιέχονται στο βιβλίο του Γερμανού Βήλαντ «Η Αβδηριτών Ιστορία» (μετάφραση Κ. Κούμα, Βιέννη, 1827). Ο Γάλλος μυθογράφος του 17ου αιώνα Λαφονταίν έγραψε ένα μύθο που λέγεται «Δημόκριτος και Αβδηρίται» κι όπου οι συμπατριώτες του Δημόκριτου θεωρούν τον μεγάλο φιλόσοφο φρενοβλαβή και καλούν τον Ιπποκράτη για να τον γιατρέψει.
(Εγκυκλοπαίδεια «Δομή»)
sakketosaggelos.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου